ζέω

(AM ζέω, Α και ζέννυμι, επικ. τ. ζείω)

1. βράζω, κοχλάζω («ἐπεὶ δὴ ζέσσεν ὕδωρ ἐνὶ ἤνοπι χαλκῷ», Ομ. Ιλ.)

2. φλέγομαι, κατέχομαι υπερβολικά από κάποιο συναίσθημα

νεοελλ.-μσν.

(το ουδ. μτχ. ενεστ. ως ουσ). το ζέον

1. ζεστό νερό που προστίθεται στο Άγιο Ποτήριο πριν από τη Θεία Μετάληψη

2. μικρό εκκλησιαστικό σκεύος μέσα στο οποίο ζεσταίνεται το νερό

μσν.

(μτχ. ενεστ. ως επίθ.) ζέων, -ούσα, -ον

1. ζεστός

2. θερμός, φλογερός, έντονος

3. φρ. «ζέουσα καρδία» — θερμά, καλά αισθήματα

μσν.-αρχ.

είμαι ζεστός, καίω («χθὼν ἔζεε», Ησίοδ.)

αρχ.

1. (για τη νεότητα ή την αγάπη ή την ένθερμη πίστη) είμαι φλογερός

2. (για τον οίνο) βρίσκομαι σε κατάσταση ζύμωσης

3. (για τη θάλασσα) αφρίζω («τῆς θαλάσσης ζεσάσης», Ηρόδ.)

4. (για βίαια πάθη) βρίσκομαι σε έξαψη («ὁπηνίκ' ἔζει θυμός», Σοφ.)

5. (για το αίμα) αναβλύζω («αἷμα ἔζεσε διὰ χρωτός», Ανθ. Παλ.)

6. είμαι γεμάτος από κάτι, βρίθω (α. «λίμνη ζέουσα ὕδατος καὶ πηλοῡ», Πλάτ. β. «σκωλήκων ζέσας», Λουκιαν.)

7. κάνω κάτι να βράσει

8. εξατμίζω.

[ΕΤΥΜΟΛ. Ο ενεστώτας ζέ-ω προέρχεται από αρχικό τ. *ζέσ-ω (πρβλ. ζεσ-τός) με σίγηση τού -σ- < IE *yesō «βράζω, αφρίζω» — πρβλ. αρχ. ινδ. yasati «αναβρύζω, βράζω», αρχ. άνω γερμ. jesan «αναβράζω, αφρίζω» κ.λπ.Παράγωγα τού ρ. και σύνθετά τους χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Π.χ. ζεστός, έκζεμα. ΠΑΡ.: ζέσις, ζεστός

αρχ.

ζέμα, ανάζεσμος, ζόη.

ΣΥΝΘ. αρχ. αμφιζέω, αναζέω, αποζέω, διαζέω, εκζέω, ενζέω, ενσυγκαταζέω, εξαναζέω, εξυπερζέω, επιζέω, περιζέω, προαναζέω, προαποζέω, προεκζέω, συναναζέω, συνεκζέω, συζέω, υπερεκζέω, υπερζέω, υποζέω].